“Alleen een crisis, echt of vermeend, behalve over veiligheid brengt werkelijke veranderingen teweeg. Als die crisis er eenmaal is, hangt het optreden tegen die crisis af van wat er aan ideeën voorhanden is. Dat is naar mijn mening onze basale functie: alternatieven bedenken voor bestaand beleid en ervoor zorgen dat die beschikbaar blijven tot wat politiek onmogelijk is, politiek onvermijdelijk is geworden.”
Milton Friedman, Amerikaanse econoom en voorvechter van vrijemarktkapitalisme en een beperkte overheid
De komst van het internet leidde tot veel speculatie over nieuwe vormen van directe democratie. Men zou zich in de nabije toekomst een systeem kunnen voorstellen waarbij alle burgers thuis met hun eID op hun computer inloggen en hun stem uitbrengen. Willen we de democratie niet verder uithollen en de burger meer betrekken bij de beleidsvoering dan zullen we in de zeer nabije toekomst zo’n systeem moeten opzetten. Het is maar de vraag of hiervoor de politieke wil aanwezig is. Misschien moeten we eerst in een totaal democratische ramp vervallen vooraleer hiervoor de moed gevonden zal worden. Volgens mij zijn de huidige ontwikkelingen in de politiek al een voldoende reden om hier werk van te maken.
E-Agora kan de redding van de democratie zijn
In Griekenland verzamelden de burgers op de Agora om hun stem te laten horen en beslissingen te nemen. Misschien kunnen we de stembusgang overbodig maken en vervangen door een E-Agora of elektronische agora. Het raadplegen van de bevolking door middel van digitale handtekeningen zoals bij electronisch bankieren kunnen gebruikt worden.
Er stellen zich wel een aantal problemen: privacy en anonimiteit. Ook is er ophef over de oncontroleerbaarheid van het digitale stemmen: het is op afstand niet mogelijk om te controleren of er sprake is van een “vrije keuze” achter de computer.
In Zwitserland is het reeds jaren mogelijk om schriftelijk te stemmen en dit geeft in de praktijk geen problemen. Electronisch stemmen is zoals schriftelijk stemmen, alleen is de houder verschillend. Onderzoek moet gedaan worden of dit mogelijk gemaakt kan worden. Petities en referenda moeten georganiseerd worden via inloggen met eID gebeuren.
In Estland werd in 2005 voor het eerst online gestemd bij nationale verkiezingen. Kiezers kunnen hun stem uitbrengen vanop eender welke computer die verbonden is met het internet. Ze maken zichzelf herkenbaar via hun identiteitskaart met een microchip of via een mobiel-ID.
De Esten gaan niet op één dag stemmen, maar krijgen daarvoor een welbepaalde periode de tijd. Voor het stembiljet de kiescommissie bereikt, wordt de identiteit van de kiezer gewist. Op die manier wordt de anonimiteit verzekerd bij het tellen van de stemmen. Om zich tegen hackers te beschermen, nam de Estse kiescommissie extra veiligheidsmaatregelen.