De piramide van Maslow
De piramide van Maslow is een door Abraham Maslow in 1943 gepubliceerde hiërarchische ordening van behoeften. Maslow rangschikte de volgens hem universele behoeften van de mens in deze hiërarchie. Volgens zijn theorie zou de mens pas streven naar bevrediging van de behoeften die hoger in de hiërarchie geplaatst werden nadat de lager geplaatste behoeften bevredigd waren.
De eerste universele basisbehoefte om te kunnen leven zijn: voedsel, drinken, rust en slaap. Zonder bevrediging van deze primaire behoefte, functioneren mensen niet goed en kunnen ze ziek worden.
Als aan honger, dorst, ademen, slapen, sex en beweging voldaan is, gaan ze op zoek naar het volgende niveau: behoefte aan zekerheid. Overal ter wereld heb je af en toe behoefte aan beschutting tegen regen, sneeuw of andere natuurverschijnselen, maar ook wil je wel ergens een plekje waar je je veilig thuis voelt. Dat is zeker niet een plek waar oorlog is en waar je alle dagen de kans hebt om vrienden of familie te verliezen door de aan de gang zijnde oorlog. Je wilt natuurlijk de nodige bescherming zodat je je veilig kan voelen, dat orde om je heerst, dat je stabiliteit kan opbouwen. Zekerheid heb je natuurlijk nooit helemaal, maar je wil tenminste min of meer gerust zijn dat je man, je vrouw of je kind ’s avonds terug thuis komt van school of werk.
Het volgende niveau is behoefte aan sociale acceptatie; vriendschap, erbij horen, of het nu bij de familie is of bij vrienden. Voetbalsupporters kleden zich zodat duidelijk wordt tot welke ploeg ze behoren; door hun kleding en de slogans die ze gebruiken, worden ze een beetje familie van elkaar. Ze behoren tot dezelfde groep en dat maakt sociale acceptatie zoveel gemakkelijker. Daarom is het zo moeilijk om een multiculturele samenleving te laten slagen. Sociale acceptatie wordt heel moeilijk, als twee groepen (inwoners van een land en migranten) er totaal verschillende wereldbeelden op na houden. Verwachten we van de nieuwe inwoners dat ze ons beeld overnemen? Moeten zij zich aanpassen aan ons, want ze zijn naar hier gekomen voor een “beter leven”, een leven zoals het onze? Doordat deze nieuwe inwoners zich dikwijls vestigen in dezelfde wijk, waar ze een sfeer creëren die een gelijkenis vertoond met hun eigen vroegere wereld, maken ze sociale acceptatie door de oorspronkelijke bewoners moeilijker.
Behoefte aan waardering en erkenning is een beetje moeilijker. Waardering wil zeggen: het hechten van een waarde aan iets of het tonen ervan. Een schouderklopje is dus waardering. Erkenning is beseffen hoe belangrijk iemand is. B.v.b: Hij is echt wel geschikt als voorzitter van onze voetbalclub. Mensen willen binnen de groep een status krijgen. Op sportgebied kan dit zijn de resultaten die je behaalt of het feit dat je aanvoerder van een team wilt zijn, om hierdoor status te krijgen en aan te tonen dat jij een leiderstype bent.
Als je alles hebt in het leven (al 4 behoeften voldaan) komt het niveau van de zelfontplooiing. Zelfontplooiing is de behoefte om je persoonlijkheid en je mentaal te ontwikkelen. Mensen gaan op zoek naar identiteit en zingeving. Zingeving betekent het zoeken naar de zin, de bedoeling of het doel van het leven of van grote gebeurtenissen in het leven, of het trachten dit doel zelf te scheppen. Het woord zelf suggereert dat dit een actief proces is, wat erop wijst dat de zin van enig voorval geen vanzelfsprekendheid is. Zingeving kan gebaseerd zijn op verschillende elementen, waaronder geloof, rede of logos en esthetiek. De geschiedenis van de zingeving is mogelijk even oud als de mensheid zelf.
In onze moderne maatschappij hebben we altijd wel een oordeel over iets of iemand, het tonen van waardering of erkenning voor iemand vergeten we nogal gemakkelijk. Hij doet tenslotte alleen maar zijn job. Toch hebben we allemaal wel af en toe een schouderklopje nodig. We willen gevalideerd of gewaardeerd worden voor wat we doen. Een betere wereld creëren kunnen we bereiken door wat meer waardering te tonen voor anderen, ook al zijn we niet altijd akkoord met hun denken of ideeën.
Abraham Maslow ziet de mens als een uniek gemotiveerd individu met een brede waaier drijfveren. Om zich als gezonde persoonlijkheid te kunnen ontwikkelen moeten, volgens Maslow, een aantal fundamentele menselijke behoeften minimaal bevredigd zijn. Al deze fundamentele behoeften zijn aangeboren.
“Geluk is meer dan genot. Als ik er de talrijke studies over geluk op na lees, dan kom ik tot de volgende conclusie: mensen laten zich afglijden in een situatie van passief genot, maar stiekem hunkeren ze steeds naar een hoger doel. Dat kan gaan om kinderen, een voetbalclub of een godsdienst. Genot wordt pas geluk als het betekenis krijgt. Voor die betekenis zijn we afhankelijk van anderen.” Jonathan Holslag, in Vlaanderen 2050
Wat is de leefomgeving van de mensen?
Waar kunnen ze over meespreken? Waar moeten de problemen opgelost worden tussen burgers? Wat is het beste niveau om met de mensen te praten? Op welk niveau kan men dynamisch en solidair zijn?
Het logische antwoord op al deze vragen is de wijk. Dat wisten de Parijzenaars al in 1790. Maar in die periode (de Franse Revolutie) werd er grondig nagedacht over een nieuwe samenleving met als doel: vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid.
“Om terrorisme efficiënt en effectief aan te pakken, kunnen beleidsmakers wellicht wat leren van het “strategisch staatsmodel”. Een strategisch staatsmodel houdt rekening met het multi-level karakter van de maatschappij en de burgers die worden “bestuurd”. Dergelijk karakter betekent concreet dat een individuele burger genest is binnen een gemeenschap (bv. een wijk), dat een gemeenschap genest is binnen een stad of gemeente, dat een stad of gemeente genest is binnen een gewestelijke overheid, dat een gewestelijke overheid genest is binnen een federale overheid en dat een federale overheid genest is binnen supranationale overheidsorganen (bv. Europa).”
Bert George en Kenn Meyfroodt – Doctoraatstudenten UGent
Wijkcomités
Hiervoor hebben we wakkere burgers nodig. Wakkere Burgers zijn niet verkozen burgers die zich willen inzetten voor hun wijk. Iedere wijk zou een wijkcomité moeten krijgen aangevuld met een aantal verantwoordelijkheden van de gemeente, uiteraard dingen die lokaal beslist kunnen en moeten worden.
Over hoe ‘wijk’ moet gedefinieerd worden is nogal wat discussie. Het is een omgeving waarin men graag vertoeft, waar de kinderen naar de lagere school gaan, waar solidariteit bestaat tussen bewoners. Het is dikwijls gebaseerd op natuurlijke afscheidingen zoals regionale wegen, waterlopen, enz. De leefbaarheid binnen deze leefgemeenschap is heel belangrijk. Hieraan kan en moet hard gewerkt worden.
Een wijkcomité moet de beschikking krijgen over een ruimte in de lokale lagere school. Mensen uit de wijk weten het beste wat er voor hen nodig is om het samenleven te optimaliseren: zij kennen de infrastructuur, de mobiliteitsproblemen in hun buurt, problemen met integratie en sociale cohesie. Het wijkcomité kan zich ook bezighouden met kinderopvang, huiswerkbegeleiding, studeer- en vergaderplek, wijk of buurtfeest. Dit is zeker een praktische oefening in democratie en participatie. De democratie moet van onder uit opgebouwd worden. Het wijkcomité is een goede leerschool. De Sansculotten deden het al een keertje.