“Ook de huidige federale regering botst op de limieten qua bestuur van dit land. Men dient zich zelfs de vraag te stellen of dit land nog wel te regeren valt in een constitutioneel landschap met 198 grondwetsartikels, honderden artikels in daaraan gerelateerde gewone- en buitengewone wetten. Daardoor heeft Kafka toegeslagen en zijn hervormingen uiterst moeilijk te verwezenlijken. In feite slaat de juridische overvloed van regels en procedures haaks op de budgettaire sociaal-economische realiteit van dringende hervormingen.”
Herman Matthijs, Hoogleraar Openbare Financiën UGent
Dat Kafka heeft toegeslagen is voor iedereen duidelijk. Wat eraan te doen is een heel moeilijke vraag? Waar beginnen we als we dit Belgische Kafkaiaanse Instituut willen ontwarren? Alles is met alles verbonden, niemand wil toegeven. De partijen en de vakbonden rijden zich vast in hun onwrikbare standpunten. Partijstandpunten zijn bijna niet te verzoenen. Maar hoe zit het nu met de burgers? Heeft er iemand al eens gevraagd wat de burger het liefst zou hebben? Of moet de burger maar slikken wat de politici bedenken?
Waar willen wij, de burgers, naartoe?
“Als we eerst zouden vaststellen waar we ons exact bevinden en dan waarheen we ons bewegen, zouden we beter kunnen beslissen wat te doen en hoe het te doen.”
Abraham Lincoln (1809-1865), 16de president van de USA
De mensen voelen zich verwaarloosd, klein en onbelangrijk. En van hun vertegenwoordigers in de politiek verwachten ze ook geen hulp. Om te herstructureren moet men zich afvragen hoe men de efficiëntie kan doen toenemen en de legitimiteit verhogen door de burger meer te betrekken, door dichter bij hem te beslissen;
- Wat is de toegevoegde waarde van elk niveau?
- Welke beslissingen moeten naar boven, welke naar onder?
- Hoe vertellen we dit aan de burger?
- Hoe overtuigen we de burger dat we dit voor hen doen?
Aan onze politici om hierop een antwoord te geven, liefst in een echte samenspraak met de burgers en zeker niet alleen met de partijorakels. Het is de hoogste tijd dat we de ‘allerlaatste staatshervorming’ van België aanpakken.
Meer efficiëntie
Veel mensen maken zich terecht zorgen over onze democratie, waarin de burger niet langer beslist maar wel de partijen. Onze democratie is dus geëvolueerd naar een particratie met alle gevolgen ervan voor een democratisch beleid.
Het beleid is niet meer in het voordeel van de burger, maar voor het imago van de partij.
De politiek evolueert op dit moment tot een marketing- en social-mediacircus. Politici spreken enkel nog in oneliners. Ze beperken zich tot 140 tekens in hun maatschappijvisie. Het debat is niet meer aanwezig in het politieke halfrond en al zeker niet daarbuiten. Dit beperkt zich jammer genoeg niet tot politici, ook journalisten gaan dikwijls nogal kort door de bocht en gaan het debat uit de weg of beperken zich tot algemeenheden. Ook studenten gaan nauwelijks nog de straat op om te betogen tegen onrechtvaardigheid. Op de sociale media schelden we naar mekaar. Er is geen respect meer voor de medemens, maar al zeker niet voor politici die zich dikwijls gedragen alsof de burger er niet toe doet.
We moeten ook weg van het politiek correct zijn. Dat stopt elke discussie tussen landgenoten met verschillende ideeën over hoe een samenleving moet worden ingericht. Iedereen moet mee kunnen beslissen hoe onze maatschappij moet georganiseerd worden, ook diegenen waarmee we het oneens zijn.
Een vereenvoudiging van de structuren moet de burger dichter bij de politiek brengen. De politici moeten terug naar de burger. De politiek moet zo herstructureren dat de burger zich meer betrokken voelt bij de beslissingen van de politici. De burger moet zich echt vertegenwoordigd voelen door de door hen gekozen politici. Betrokkenheid bij beslissingen maakt dat mensen meer begrip zullen hebben en gelukkiger zijn.
Meer legitimiteit
De globalisatie is voor veel mensen moeilijk. De afstand tussen de burger en de internationale beslissingsorganen alsook de afstand tussen de politiek en de burger wordt steeds groter. De beslissingen worden steeds verder van de burger genomen; gefusioneerde gemeenten, provincies (onduidelijk voor de burger), Vlaams Parlement, Federaal parlement, Europese Commissie, Europees parlement, ECB, Nato, Verenigde Naties. Ook ngo’s werken meer en meer internationaal en worden dus bureaucratische instellingen met dure managers.
Door deze complexe structuur voelen de mensen zich minder en minder betrokken bij de besluitvorming over hoe het verder moet met hun leven in een snel veranderende maatschappij. De massa voelt zich machteloos en keert zich af van de politiek of worden heel boos (gele hesjes), of stemmen meer en meer voor extreme partijen voor zogezegd eenvoudige oplossingen.
De elite voelt zich goed in deze geglobaliseerde wereld, maar de gewone man kan niet meer volgen. Buiten een reisje af en toe wil de burger zich vooral ‘thuis’ voelen. Mensen behoren tot een wijk, een dorp of een stad, een stadsregio. Dat is waar de mensen leven en wat ze kennen. Voor de meeste mensen is er niet meer nodig, tenminste als er een behoorlijk inkomen is voor de basisbehoeften.