Beste Partijvoorzitters,
Jullie zijn erin gelukt om de burger zijn interesse voor politiek tot een zeer laag peil te brengen. De verdwijnende democratie is verre van het probleem van de meeste burgers. Dat politici hun eigen wereld ver van de burger hebben gecreëerd, daar wil de Burger niet van wakker liggen, al neemt het protest gelukkig wel toe. Blanco stemmen nemen bij elke verkiezing toe, mensen vertrouwen de huidige partijen niet meer. Omdat beslissingen meer en meer ver (zeker in Europa) van de gewone Burger gebeuren, heeft deze de indruk dat hij geen invloed meer heeft op de besluitvorming.
De Belgische bestuursniveaus, het federale op kop, kreunen onder tonnen overheidsschuld en versmachtende lagen van complexiteit en overleg. Te midden van een crisis zien we wat het gevolg is van structureel wanbeleid: onmacht, kwetsbaarheid, achterstand en de verdere verzuring van samenleving en politiek. De loonvorming in dit land is een karikatuur van centralistische planning, met automatische indexeringen en veralgemeende loonnormen. De toegevoegde waarde van het sociaal overleg in deze cruciale dimensie van concurrentiekracht, banencreatie, productiviteit en sociale rechtvaardigheid, is nul komma nul. De overlegstructuren staan en ze dienen het eigen gelijk. Het systeem bestaat om de disfunctie van het systeem in stand te houden.”
Marc De Vos, Belgisch professor arbeidsrecht aan de U Gent en de VUB
Waarom hebben mensen veel meer vertrouwen in brandweer dan in politici?
Ze doen tenslotte hetzelfde werk: politici blussen ook continu brandjes maar vergeten wel aan brandpreventie te doen. Liefst 89 procent heeft vertrouwen in de brandweer. Politici hebben het echt verkorven. Slechts een op de zes in Europa heeft nog vertrouwen in politici (17 pct). Met 20 pct scoort België relatief hoog, al is dat in Wallonië (14 pct) significant lager dan in Vlaanderen (24 pct).
De mensen voelen zich verwaarloosd, klein en onbelangrijk. En van hun vertegenwoordigers in de politiek verwachten of krijgen ze geen hulp.
De mensen ergeren zich heel veel aan het grote aantal ministers en staatssecretarissen, die na elke beslissing naar de tv-studios rennen hoe anders zij het zien. Ze kibbelen voor ze een beslissing nemen, maar zelfs daarna gaan ze nog door.
De mensen hebben de indruk dat alle mandatarissen alleen maar hun zakken vullen en meeheulen met de rijken.
Het is tijd om het anders te doen, te beginnen met de staatshervorming.
Op de vraag hoe men aan de staatshervorming begint, moet men eerst kijken naar hoe men terug het respect krijgt van de burger, hoe men de burger terug kan betrekken bij het beleid, hoe men beslissingen dichter bij de burger kan maken zodat die zich terug betrokken voelen? Kan men de democratie redden door te herstructureren? Moet men zich afvragen hoe men de efficiëntie kan doen toenemen en de legitimiteit verhogen door de burger meer te betrekken, door dichter bij hem te beslissen.
Eenvoudiger, doorzichtiger, democratischer zijn de codewoorden
Als we naar een nieuwe structuur voor ons land willen, één die beter beantwoord aan de verwachtingen van de bevolking, dan zullen we moeten zoeken naar eenvoud en duidelijkheid. Politici moeten minder zichtbaar aanwezig zijn in de media (teveel ministers en staatssecretarissen). Er moet vooral minder gepolariseerd worden door de partijen. We kunnen zeker ideeën halen uit het Zwitserse politieke systeem, maar moeten dat niet gewoon overnemen. We moeten zoeken naar oplossingen voor de democratie. De politiek moet terug dichter bij de bevolking. Politici moeten terug respect krijgen voor de burger en omgekeerd. Daarom moeten beslissingen dichter bij de mensen gebracht worden en moet er komaf worden gemaakt met ingewikkelde beslissingsstructuren en verdeling van verantwoordelijkheden.
Welke vragen moeten we stellen om de democratie in ons land te redden en te bevorderen?
België ontstond door een diplomatieke pennentrek van een aantal grote landen, zonder dat de plaatselijke bevolking werd geraadpleegd. Gaan we verder met dit land zonder de burgers te raadplegen? Willen we verder polariseren: links tegen rechts, zuiden tegen noorden, nieuwe tegen oude Belgen, Franstalig tegen Nederlandstalig? Willen we lange regeringsvormingen behouden of zoeken we andere oplossingen? Blijven de partijen belangrijker dan de verkozen volksvertegenwoordigers? Zullen partijen bereid zijn om een beetje particratie in te leveren? Zullen onze volksvertegenwoordigers hun macht met ons willen delen?
België behouden: met 2 ? met 3 ? met 10 ? met 21 ?
Vooreerst moeten we beslissen of we België nog wensen te behouden (de meerheid van de bevolking wel)?
Volgen we de Belgische of de Vlaamse nationalisten of zoeken we naar een andere oplossing? Misschien moeten we eens naar Zwitserland kijken ?
Veel mensen hebben een hekel aan al die parlementen; moeten we die behouden?
Brussel: indien Vlaanderen en Wallonië ieder hun weg zouden gaan, wat gebeurt er dan met Brussel? Hoofdstad van elke gemeenschap, hoe werkt dat ?
Hoe zou België eruit zien als we het op Zwitserse leest zouden schoeien ? 21 kantons (of stadsgewesten, of districten, of referentieregio’s) en alle macht op dat niveau, behalve wat er nog federaal of Europees moet.
Moeten de provincies blijven bestaan en wat is hun taak?
Terug naar de scheiding der machten:
Laat de regering het land besturen met wetten die het parlement maakt.
Is een coalitie van veel partijen echt nodig om een land te besturen ? Is een meerderheid nodig om te besturen?
Waartoe dient het formatieberaad ? Waarom wordt er zoveel tijd besteed aan het vormen van een meerderheidsregering ?
Door de coalitievorming wordt het parlementaire werk natuurlijk nutteloos. Het parlement dient dan enkel als stemmachine, het parlement als slecht theater voor de achterban van alle partijen. Kan dit anders en hoe ?
Er is één eerste minister en er zijn 10 ministeries op federaal niveau. Maak de 10 parlementsleden met het meeste voorkeurstemmen minister of laat elke verkozen partij één minister voorstellen; 5 ministers uit elke taalgemeenschap en 1 uit Brussel. Zou dit kunnen werken?
Compromis of liever consensus ?
Het beleid is niet meer in het voordeel van de burger, maar voor het imago van de partij. Compromissen leiden dikwijls tot onbegrip bij de bevolking. De enige oplossing is om samen met de burger een nieuwe kijk op de politiek te ontwikkelen. We moeten samen zoeken naar consensus. Via het consensus-principe bereikt men het maximaal haalbare waar iedereen zich nog in kan vinden.
De democratie van het consensus-type is een derde kenmerk van het Zwitserse politieke systeem. De instellingen zijn ontworpen om culturele diversiteit te vertegenwoordigen en om alle grote politieke partijen op te nemen in een grote coalitieregering. Dit leidt tot een niet-concentratie van macht in één hand, maar tot de verspreiding van macht tussen vele actoren.
Volgens de Zwitserse grondwet neemt de Federale Raad zijn beslissingen als een collegiaal orgaan. Het is dus collectief verantwoordelijk voor zijn activiteiten en beslissingen. Hoewel niet in alle gevallen unanimiteit kan worden bereikt, garanderen intensieve discussies en vooroverleg vaak consensus onder alle leden. Alle federale raadsleden hebben dezelfde wettelijke rechten. De voorzitter van de Confederatie rouleert elk jaar. Hij is voorzitter van de Raad, maar heeft geen bijzondere bevoegdheden en het ambt is beperkt tot representatieve functies.
De burger betrekken bij beslissingen ?
Een oplossing die de burger niet betrekt bij het bestuur, zal de afkeer tegen de politiek alleen maar doen toenemen. Eén voorbeeld: kernenergie. Een kleine partij onderhandelt bij regeringsonderhandelingen en verkrijgt het sluiten van de kerncentrales. Dit niettegenstaande dat slechts een klein percentage van de bevolking dit vraagt. Is dit rekening houden met de bevolking of enkel rekening houden met de wensen van de deelnemende partijen aan een regering.
- moeten we de mogelijkheid geven aan de burger om zich te verzetten tegen beslissingen van regering of parlement?
- moeten we de stemplicht afschaffen of moet de burger ook zijn deel van de verantwoordelijkheid nemen?
- zeker op het laagste niveau moet het mogelijk zijn om via wijkcomités of belangengroepen inspraak te krijgen in het beleid van de gemeente
Hoeveel beslissingsniveaus willen we behouden?
In Antwerpen bestaat er een veelvoud aan niveau’s: districten (de vroegere gemeenten) met een verkozen gemeenteraad, een niveau van de gefusioneerde gemeenten met verkozen gemeenteraad, de provincie met verkozen raadsleden, het Vlaams Gewest met ministers en parlement, de Federale staat met regering en parlement, het Europese parlement. Om er zeker te zijn dat de burger niet meer weet welke verkozene wat doet en waarom, heeft men in Vlaanderen nog een nieuw niveau bedacht, de referentieregio’s zonder verkozenen.
- Zwitserland heeft er slechts 3 : waarom moeten wij er meer hebben?
- Zwitserland heeft geen indeling volgens taal. Waarom hebben wij dat wel nodig ? Is er inderdaad geen respect van de Vlamingen voor de Walen en omgekeerd ?
- de burgers hebben genoeg van al die parlementen. Hebben we die echt nodig om te besturen?
- de burgers vinden dat er teveel politici zijn; is een vermindering van het aantal parlementsleden een verbetering van de democratie?
- Hebben provincies met aangestelde provinciegouverneurs nog zin?
Debat over kerntaken
“Was het marktdenken doorgeslagen? Jazeker. Zal de overheid het beter doen? Nee. Zodra de pandemie is bedwongen, dringt een breed debat over de kerntaken van de overheid zich op. Binnen de verschillende regeringen, maar liefst ook daarbuiten.” zegt Wim Verhoeven, hoofdredacteur van Trends.
- staatsinstellingen scoren laag op productiviteit: is dit het gevolg van te hoge beschermingsgraad? Hoe kunnen we dit aanpassen? met een echt eenheidsstatuut?
- moet de overheid aandeelhouder zijn in bedrijven?
- moeten intercommunales winst uitkeren ? ja, aan de burgers?
- intercommunales mogen geen dochters oprichten ?
Hoe kunnen we beslissingen dichter bij de burger maken, de burger meer betrekken bij het beleid, de geloofwaardigheid van politici herstellen ???
Aan onze politici om hierop een antwoord te geven, liefst in een echte samenspraak met de burgers. Politici moeten de mens in de samenleving weer centraal stellen, en niet het systeem waarin politici en partijen elkaar gevangen houden.
Praktisch
Sluit alle partijvoorzitters op in een kasteel tot een besluit
Een regering die over een kleine meerderheid beslist kan moeilijk beslissingen nemen voor de ganse bevolking. Daarom: stuur alle partijvoorzitters (zonder helpers) samen op werkkamp in de Ardennen om samen te beslissen hoe ze dit gaan aanpakken. Sluit ze op in een kasteel met genoeg eten, zodat ze over de partijgrenzen heen een consensus kunnen bereiken over hoe het nu verder moet met ons land. Herstructurering is nodig als men ziet op welk een chaotische manier er momenteel beslissingen genomen worden, meerderheid tegen minderheid, zonder rekening te houden met alle burgers.
Aan alle Partijvoorzitters: gooi alle partijlijstjes weg, stap over uw schaduw
Het is zeker niet de bedoeling om een compromis te bereiken, wel een consensus over hoe het verder moet met ons land. Bij consensus wordt er onderhandeld over bepaalde voorstellen totdat elk persoon zich kan vinden in de manier van aanpak van deze voor een laatste staatshervorming en een toekomst voor België binnen Europa. Wanneer er een consensus ontstaat over de meest fundamentele normen en waarden, kunnen alle andere normen en waarden hieruit afgeleid en hieraan getoetst worden.
Aan alle Partijleiders
Politiek is de kunst van het haalbare
Maak het niet haalbare nu ook haalbaar a.u.b.
Bijlagen
Op weg naar een nieuwe staatshervorming
We kunnen wel iets leren van de Zwitsers. Zij zijn er tenminste in geslaagd om niet continue in politieke tegenstellingen te leven en hun schuldenlast is in ieder geval veel lager dan de onze. Zwitserland is gestart als een confederatie maar is later overgeschakeld naar een federatie van 26 kantons met een zeer kleine federale regering. En met een bevolking die door middel van referenda regelmatig mee aan de knoppen zit.
Meer lezen:
https://www.guidodroomt.be/wp-content/uploads/2021/09/1.7-7-Daagse-van-de-staatshervorming-.pdf
Het Zwitsers Politiek Systeem uitgelegd door 2 Zwitsers.
Ik vind het Zwitserse systeem zeer geschikt voor ons land, maar bijna niet toe te passen want de politiek is al lang in een andere richting geëvolueerd. Er iets meer over lezen is misschien wel een goed idee. Daarom ben ik op zoek gegaan naar een goede omschrijving van het Zwitserse systeem. Ik heb dit gevonden in “Das politische System der Schweiz” geschreven door Andrea Iff (Swisspeace) en Wolf Linder (Universiät Bern). Ik heb hier een vrije vertaling van gemaakt.
Meer lezen:
https://www.wolf-linder.ch/wp-content/uploads/2010/11/Swiss-political-system.pdf
https://www.guidodroomt.be/wp-content/uploads/2021/06/1.6-Het-Zwitsers-Politiek-Systeem.pdf